Ticaret Bakanlığına bağlı olarak faaliyet gösteren Reklam Kurulu, sosyal medya platformları üzerinden yapılan reklamları analiz etti. Mevzuatta ‘sosyal medya etkileyicisi’ olarak ifade edilen influencer’ların faaliyetlerinin denetlenmesi maksadıyla Reklam Özdenetim Kurulu görevlendirilmiş ve Sosyal Medya Reklamlarının Yapay Zekâ ile Taranması Projesi Mart 2022’de başlamıştı. Projeyle influencer paylaşımlarının reklam olduğunun açık ve anlaşılır şekilde ifade edilmeme oranı yüzde 57’den yüzde 11’e düştü. Kurulun gerçekleştirdiği çalışmalar sonucu tüketicilerin son dönemlerde sosyal medya reklamlarıyla ilgili farkındalığının artmasıyla bu konuda yapılan başvuru sayısında da artış gerçekleşti.
Uzmanlar tarafından tüketici şikâyetleri incelenerek başvuru şartlarını sağlayanlar değerlendirmeye alındı. Kurulun aykırılık gördüğü hâllerde de gerekli idari yaptırımlar uygulandı.
50 HESABA YAPTIRIM
Kurulca, influencer’lara bu yılın ilk altı ayında 39 durdurma cezası, 11 durdurma ve idari para cezası uygulanmasına karar verildi. Durdurma cezası yaptırımı ile mevzuata aykırı gerçekleştirilen reklamların düzeltilmesi veya kaldırılması istendi. Mevzuata aykırı paylaşımın haksızlık içeriği, tekrarı, takipçi sayısına bağlı etki alanının büyüklüğü ve influencer’ların paylaşımdan elde ettiği menfaat ve ekonomik durumu gibi unsurlar dikkate alınarak, kurul tarafından durdurma ve idari para cezaları bir arada da uygulandı. Geçen yıl için mevzuata aykırı reklam yapan bir influencer hakkında uygulanan idari para cezası 347 bin 128 lira iken bu tutar yeniden değerleme oranında artırılarak 2024’te 550 bin 59 lira oldu. Geçen yıl 5 influencer’a 1 milyon 352 bin 808 lira idari para cezası uygulandı. Bu yılın ilk 6 ayında ise 11 influencer’a 5 milyon 35 bin 994 lira idari para cezası uygulanmasına karar verildi. Böylece, 1,5 yıllık dönemde toplam 6 milyon 388 bin 802 lira para cezası kesildi. 2023’te toplam 77 sosyal medya hesabına idari yaptırım uygulanırken bu rakam 2024’ün ilk yarısında 50’ye ulaştı.
ÖRTÜLÜ TANITIM YAPIYORLAR
Influencer’larca yapılan paylaşımlarda bir markaya ait ürün veya hizmet reklamının yapıldığı ancak bunun açık şekilde reklam olduğunun belirtilmediği veya örtülü tanıtım yapıldığı gerekçesiyle idari yaptırım uygulandı. Bunun yanı sıra bazı paylaşımlarda sağlık beyanı içeren ifadelerin olması, klinik, hastane, doktor gibi sağlık hizmetlerine yönlendirmesi, reklamı yasak ürünlerin tanıtımının yapılması, kozmetik ürün tanımını aşan ifadelerin kullanılması, takviye edici gıda reklamında mevzuata aykırı ifadelerin yer alması gibi gerekçelerle de bazı influencer’lara idari yaptırım uygulanmasına karar verildi.